İlişkileri Kıyamete Götüren 4 Davranış: Mahşerin 4 Atlısı

Çiftler arasındaki tartışmalar iyi ilişkilerde de kötü ilişkilerde de son derece evrenseldir. Bununla birlikte, iyi ilişki ile kötü ilişkiyi ayıran en temel özellik tartışmaların akışı ve nasıl yapıldığıdır. Her çiftin kendine özgü problemleri vardır. Ancak, problemlerin dile getirilişiyle ilgili bu 4 davranış ilişkileri iyi tarafa da götürebilir ilişkinin bitmesine de. sebep olabilir Gottman Çift Terapisi yaklaşımını geliştiren Julie ve John Gottman yaptıkları bir araştırmada ilişkileri bitiren dört önemli davranış türünü tespit etmiştir.

İşte Mahşerin Dört Atlısı adı verilen bu davranışlar:

• Eleştiri
• Savunma
• Aşağılama
• Duvar Örme

Daha sağlıklı ve sağlam temelli bir romantik ilişki için çiftlerin bu dört davranış kalıbını uyguladıklarını fark etmeleri, uygulamayı durdurmaları ve bunları panzehirleriyle değiştirmeleri çok değerlidir. Bu makalede tüm yıkıcı davranışların yerine koyabileceğiniz davranışlar olan panzehirleri ile birlikte verilmeye çalışılmıştır.

Eleştiri

• “Sen zaten hep böyle bencil bir adamdın/kadındın”,
• “Nereye gidecek olsak hep böyle geç kalıyorsun. Ne kadar da uyuşuksun!”
• “Her zaman kendini anlatıyorsun.Çok bencilsin.”
• “Sürekli anahtarını evde unutuyorsun. Ne kadar dikkatsizsin.”

Romantik olmasa da sahip olduğumuz tüm ilişkilerde bazen karşı tarafı motive edebilmek ve istenmeyen davranıştan vazgeçirebilmek adına, iyi niyetli bir şekilde yapılsa da bu kadar yakın olunan bir ilişki eleştirinin hiçbir versiyonunu kaldırmayacaktır. “Sen bozuksun”,”Sende bir problem var ki biz böyle bir sorun yaşıyoruz” vurgusu aranızdaki sorunu çözememekle kalmayıp sizi duygusal uzaklaşmaya itecektir. Peki hiç mi şikayet edilmeyecek? Tabii ki sorunların ve ihtiyaçların konuşulması gerekecek. Ancak, ilişkilerde önemli olan şikayet edilen şeyin konuşulması gerektiği. Eğer konuşma sırasında kişilerden biri tarif ediliyorsa ilişkideki yaşanan sorunlar konuşulamaz hale geliyor. Bununla birlikte ilişkiler yıkıma doğru gidiyor.

Eleştirinin panzehiri yumuşak başlangıçtır. Yumuşak başlangıç partnerin kişilik özelliklerini hedef almadan yaşadığınız problemi ben diliyle ifade etmektir. Örneğin:

Eleştiri: “Sürekli kendinden bahsediyorsun. Ne kadar bencilsin!”

Panzehiri: “Şu an yaptığımız konuşmada önemsenmediğimi ve dışlandığımı hissediyorum. Bana günümün nasıl geçtiğini sormana ihtiyacım var”. Sizi inciten veya öfkelendiren şeyin sizin karşılanmamış ihtiyaçlarınız olduğu bilgisini cebinize katarak, aslında duygunuzu ve ihtiyacınızın ne olduğunu kendi içinizde bulduktan sonra ben diliyle dile getirmeniz hem partneriniz tarafından anlaşılma ihtiyacınızın karşılanma ihtimalini arttıracak hem de ilişkinin gidişatına iyi gelecektir.

Savunma

Savunma kişinin algıladığı saldırıya karşı kendisini koruma ve masum olduğunu belirtme amaçlı bir davranıştır. Bir eleştiri karşısında ortaya çıkabilir. Ancak olması gereken gibi görünen bu davranış da çiftlerin sağlıklı bir iletişim kuramamasına neden olur. Örneğin, eşinin geç kaldığı bir durumda şikayetini belirttiğinde “Ben geç kalmış olabilirim ama sen de hep geç kalıyorsun. Geçen gün de sen geç kalmıştın” demesi bir savunma davranışıdır. Bu durumda karşı tarafa verilen mesaj “Bunda konuşulacak bir şey yok. Ben masumum” olacaktır. Diyaloğun sürebilmesi ve ilişkide bir şeylerin değişebilmesi için bir alan tanınmamış olur. Aynı zamanda savunma davranışıyla karşılaşan tarafın ilişkideki yalnızlık duygusunun gelişmesine, “Anlaşılmıyorum” “Karşımda bir düşman var” “Ne yaşarsam yaşayayım yalnızım” algısının beslenmesine zemin hazırlar.

Savunmanın panzehiri sorunla alakalı ufak da olsa sorumluluk almaktır. Örneğin, geç kalma durumundan yakınan partnere, “Geç kaldığımın farkındayım. Beklettiğim için çok özür dilerim. Şimdi olabildiğince hızlı hazırlanmaya çalışıyorum. Bir sonrakinde daha dikkatli olmaya çalışacağım.” gibi bir ifade karşı tarafın daha çok önemsenmiş ve duyulmuş hissetmesine yol açar.

Aşağılama

Mahşerin 4 atlısının en zehirli etkisi olduğu bilinen ve John Gottman’ın “ilişkilerin sülfürik asiti” olarak tanımladığı aşağılama davranışı, kişinin kendisini partnerinden daha üstün konumda görmesi ve bunu ima, davranış ve ifade etme yoluyla yapmasıdır. Hiç cümle kurmadan da partnerinizi aşağılayabilirsiniz. Örneğin, göz devirmek, offlamak, dudağınızın bir kenarını yukarı kaldırmak, tiksinme/iğrenme surat ifadesi takınmak, partnerinizi taklit etmek aşağılama örnekleridir. “Sen iğrençsin”, “Sen salaksın” ya da “Amma beceriksizsin” aşağılama örnekleridir. Bu davranış hem bağışıklık sistemimizi sekteye uğratır hem kırıcı hem de yalnızlaştırıcıdır. İşlerinin yolunda gitmediğinin ve gitmeyeceğinin en büyük göstergesidir. İyi giden ilişkilerde aşağılama davranışı görülmez.

Aşağılamanın panzehiri aşağılayan kişinin partnerini takdir etmesi ve ihtiyaç ve isteklerini tanımlayabilmesidir. Örneğin, Ne beceriksizsin. demek yerine Bu işleri sadece bana bırakmayıp yardımcı olmana ihtiyacım var. Çok yoruluyorum.

Duvar Örme

Duvar örme davranışı bir tartışma esnasında kişinin iletişim kuramayacak hale gelmesi ve kendini duygusal olarak kapatmasıdır. Duvar ören kişi kendini uzaklaştırır, dinleyememeye başlar. Bu fizyolojik olarak da anlaşılabilir. Duvar ören bir kişinin nabzı artar, nefes alış verişleri hızlanır. Küsme, evi terk etme gibi davranışlar duvar örme davranışlarıdır. Sessizce terbiye ettiğinizi düşünürsünüz ama karşı taraf siz bunu anlatmadan anlayamaz ve ihtiyaçlarınız karşılanmaz. Hiçbir işe yaramadığı gibi duygusal olarak kopmaya sebep olur.

Duvar örmenin panzehiri fizyolojik rahatlamadır. Partnerler böyle durumlarda nefes ve kas gevşetme gibi egzersizler yaparak ve tartışmaya en az 20 dakikalık bir ara vererek fizyolojik olarak kendilerini sakinleştirebilir.

Sonuç

Herkes zaman zaman insan ilişkilerinde ve iletişim kurarken mahşerin dört atlısını kullanır. Bu davranışların anlaşılmadığı ya da çözülemediği durumlarda çift danışmanlığına gitmenin de seçenekler arasında olduğu unutulmamalıdır.

Mahşerin dört atlısından herhangi birini yaptığımızda bunu fark etmek, durmak ve panzehiriyle değiştirmek ilişkilerimizi daha sağlıklı, mutlu, huzurlu ve tatmin dolu bir ilişki yaşamamıza yardımcı olacaktır.

Psikolog Ferda Bayazıt