“Toksik bir ilişki nedir? Toksik bir ilişkide miyim?” gibi sorular toksik ilişki kavramını duyduktan sonra ilişkimizde de birtakım sorun sinyalleri olduğunu fark ettiğimizde, ilişkimizde bir şeyler yolunda gitmemeye başladığında, sağlıksız bir ilişkiye son vermekte zorlandığımızda kendimize de sormaya başladığımız bir soru olabilir. Bu makalede “Toksik ilişki nedir?” sorusuna ışık tutmaya çalışacağız.
Önce “Toksik” Nedir? bunu konuşalım:
“Toksik” terimi, kimyasal anlamda zehirli olma durumudur. Vücutta zararlı etkiler oluşturan maddelere “toksik madde” veya “zehir etkili madde” denir. Zararlı etkiler hafif bir cilt döküntüsü veya bir tahriş şeklinde ortaya çıkabileceği gibi ağır organ hasarına ve/veya işlev bozukluğuna hatta ölüme neden olabilirler. Bunun ötesinde psikolojide “toksik” kelimesi bir ilişkinin ya da ortamın zararlı, sağlıksız veya yıkıcı olması durumunu ifade etmek için kullanılır. Yani, bir şeyin toksik olması demek hem fiziksel olarak hem de duygusal açıdan yıkıcı olması anlamına gelir.
Toksik İlişki Nedir?
Toksik ilişki, genellikle bir veya her iki partnerin duygusal, fiziksel veya psikolojik olarak zarar gördüğü ilişkilerdir. Bu ilişkilerde çoğunlukla kontrol, manipülasyon, şiddet, aldatma gibi olumsuz davranışlar bulunur. Bir partner diğerini kontrol etme, bağımlılık yaratma veya manipüle etme eğiliminde olabilir. Her iki taraf da sürekli olarak mutsuzluk, endişe, stres veya korku hissedebilir. Toksik ilişkiler genellikle bir döngü oluşturur; sorunlar çözülmez ve durum kötüleşir.
Toksik ilişki, ilk bakışta büyüleyici ve çekici görünen ancak temas ettiğinizde veya yakından incelediğinizde, derin zararlar verebilecek zehirli özelliklere sahip bir bitki gibidir. Benzer şekilde, bir toksik ilişki de dışarıdan cazip görünebilir ancak içinde bulunduğunuzda size zarar verebilecek, sağlıksız ve yıkıcı olabilir. Zehrin bıraktığı yıkıcı etkilerden kurtulmanın tek yolu o bitkiye yeniden yaklaşmamaktır. Zira yeniden büyüleyici etkisine kapıldığınızda zehrin etkisi izini sürdürmeye devam edecektir. Zaten bitkinin özelliği budur: Size çekici görünüp aynı döngünün içinde size zarar vermesi.
Toksik İlişkiden Çıkmanın Yolları Nelerdir?
Bu ilişkide bir çok yolu denemiş fakat hala aynı döngüyü yaşamaya devam ediyorsanız, bu sebepten dolayı psikolojik ve/veya fiziksel zarar görmeye devam ediyorsanız aşağıdaki adımları takip etmek faydalı olabilir.
- Size Neden Çekici Geldiğini Bulun
Bu döngüyü neden tekrar ettirdiğinizi bulmak önemlidir. Çocukluk döneminde deneyimlediğiniz aile, anne/baba/bakımveren içinde sahip olduğunuz roller toksik ilişkiyi sürdürmenizde bir faktör olabilir. Terapistinizle konuşacağınız çocukluk dönemine ait paternler bu soruların cevaplarını bulmanızı kolaylaştıracaktır. Aksi halde zehirli etkileriyle sizi daha da fazla yıpratabilir, aynı kısır döngüde kalmaya devam edebilirsiniz. Her ne kadar dışarıdan bakıldığında güzel görünse de, bu ilişki içine girdiğinizde sizi beslemeyen ve ruhunuzu yoran bir yer haline gelir.
- Korkularınızı Belirleyin ve Üstüne Gidin
Çoğu kişi bir ilişkiyi sonlandırmakta zorlanabilir. İlişkide olduğumuz kişinin hayatımızda büyük bir yer kaplıyor olması ya da arada birden fazla bağın var olması birtakım endişeli varsayımların zihninizi yormasına neden olabilir. Endişelerinizin gerçek olup olmadığına daha yakından bakıp sorgulamak için endişe ettiğiniz senaryoları bir liste halinde yazıp tekrar değerlendirebilirsiniz.
- Neye İhtiyacınız Olmadığını Bilin
İlişkilerde ihtiyaç ve beklentiler önemlidir. Sağlıklı bir ilişkinin temelini oluştururlar. İhtiyaçlar, bir bireyin duygusal, fiziksel ve zihinsel gereksinimlerini karşılamak için gereklidir ve karşılanmadığı durumda mutsuzluğa veya stresle başa çıkmada zorluk yaşanabilir. Beklentiler ise bir ilişkiden ne beklediğimizi ve nasıl davranılmasını umduğumuzu ifade eder; bu, birlikte olduğumuz kişiden sevgi, saygı, anlayış ve destek gibi unsurları içerebilir. Eğer ihtiyaçlarınızın ve beklentilerinizin karşılanmadığı bir ilişkide olduğunuzu hissediyorsanız kendinize soracağınız en sağlıklı soru “Neye ihtiyacım yok?” sorusu olabilir.
- Manipüle Edildiğinizin Farkında Olun
Manipülasyon, bir kişinin başka bir kişiyi istediği şekilde davranmaya veya düşünmeye zorlaması veya kontrol etmeye çalışmasıdır. Bir ilişkide manipüle edildiğinizi anlamanın bazı belirtileri şunlar olabilir: Partneriniz sık sık sizi suçlu hissettirir ve sorunları her zaman sizin üstünüze atar. Örneğin, bir tartışmada haksız yere suçlanırsınız ve ardından partneriniz sizi affedebileceği için ona bir şeyler yapmak zorunda hissedersiniz. Ayrıca, partneriniz sık sık sizin kararlarınıza müdahale eder ve kendi isteklerini sizinkinden önce gelmesini ister. Örneğin, bir etkinliğe katılmak istemediğinizde, partneriniz sizi huzursuz hissettirerek veya tehdit ederek,küserek sizi etkinliğe katılmaya zorlayabilir. Bu tür davranışlar sık sık tekrarlanıyorsa ve size zarar veriyorsa, manipülasyon olabilir. Manipülasyonu fark etmek ve buna karşı koymak için duygularınıza, sınırlarınıza ve kendinize güvenmeyi öğrenmek önemlidir.
Toksik İlişkiyi Sonlandırmalı Mıyım?
Birçok kişi ilişkinin kendisine zarar verdiğini, toksik olduğunu bilse bile bitirmekte zorlanabilir. Bu kafa karıştırıcıdır ancak bir ilişkiyi sonlandırıp sonlandırmama kararını sadece siz verebilirsiniz.Belki de karar verirken kendinize soracağınız bu sorudan ziyade en başta kendinize şu soruları sorarak ilişkinin sağlıklı olup olmadığını değerlendirebilirsiniz:
- Partneriniz sizi mutsuz ediyor mu?
- Partneriniz size saygı gösteriyor mu?
- Partneriniz size güven veriyor mu?
- İlişkinizde şiddet veya manipülasyon gibi olumsuz davranışlar var mı?
- İlişkinizde sizi destekleyen bir iletişim ve anlayış var mı?
Eğer ilişkinizde sürekli olarak olumsuz duygular yaşıyorsanız, kendinizi sürekli olarak incitildiğinizi hissediyorsanız veya güven ve saygı eksikliği yaşıyorsanız, ilişkinizi sonlandırmayı düşünmelisiniz. Kendinizi korumak ve sağlıklı bir ilişki ortamı bulmak önemlidir.
