Karar Vermekte Zorlananlar İçin Rehber

Karar vermek hayatın vazgeçilmez bir parçasıdır. Büyük ya da küçük, gün içinde sayısız seçimle karşılaşırız: “Hangi işi kabul etmeliyim?”, “Nerede yaşamalıyım?”, “Ne yemek yapacağım?” gibi. Ancak bazı kararlar daha karmaşık hale gelir, özellikle önemli bir şey söz konusu olduğunda. Eğer kendinizi kararsızlık içinde buluyor ve seçim yapamıyorsanız ya da daha iyi kararlar almak istiyorsanız, bu rehber tam size göre!

1. Kararsızlık Neden Ortaya Çıkar?

Kararsızlığın pek çok sebebi olabilir. İşte bazı yaygın nedenler:

• Sonuçlardan Korkmak: “Ya yanlış karar verirsem?” düşüncesi adım atmayı zorlaştırır.
• Seçeneklerin Fazlalığı: Çok fazla alternatif olması kafa karışıklığı yaratabilir.
• Özgüven Eksikliği: “Doğru kararı verip veremeyeceğimden emin değilim” düşüncesiyle hareket etmek.
• Mükemmeliyetçilik: “En iyi seçimi yapmak zorundayım” baskısı hissetmek.

Örnek: Bir danışanım terapiye başlamadan önce uzun bir süre boyuncu kariyer değişikliği yapmayı düşünmüş. Konuştuğumuzda hem şu anki işini bırakmaktan korktuğunu hem de yeni işin beklentilerini karşılayıp karşılamayacağı konusunda endişeli olduğunu söyledi. Ve fark ettik ki aslında onun bu düşünceleri onun aylarca harekete geçmesini engellemiş.

2. Karar Vermek İçin İlk Adım: Önceliklerinizi Belirleyin

Karar verirken tüm seçeneklerin eşit derecede önemli olmadığını bilmek çok değerlidir. Önceliklerinizi netleştirerek seçenekler arasından elemeler yapabilirsiniz.

Nasıl Yapılır?

• Kendinize şunu sorun: “Bu karar benim hangi ihtiyacımı karşılıyor?”
• Seçeneklerinizi şu kriterlere göre sıralayın: Önem, Etki ve Zamanlama.

Örnek: Diyelim ki iki iş teklifi aldınız. Birinde maaş daha yüksek, diğerinde ise iş-yaşam dengesi daha iyi. Önceliğiniz para ise ilkini, huzur ise ikincisini seçmek daha mantıklı olur.

3. Analiz Edin Ama Fazla Düşünmeyin

Seçeneklerin avantajlarını ve dezavantajlarını değerlendirmek elbette önemlidir. Ancak bu süreç sonsuz bir döngüye dönüşmemelidir.

Yöntem:

• Bir liste yaparak her seçeneğin artılarını ve eksilerini yazın.
• Sadece sizin için en önemli olan faktörlere odaklanın.

Örnek: Birbirleriyle evli olan iki arkadaşım taşınacakları yeni bir ülkeyi seçme konusunda kararsızdı. Hangi ülke onlara daha uygun diye araştırırlarken neredeyse 3 ay kaybettiler. Sonunda, sadece iş fırsatlarına odaklanarak kararlarını verdiler. O noktadan sonra süreç onlar için çok daha hızlı ilerledi.

4. Ufak Kararlarla Başlayın

Büyük kararlar sizi zorluyorsa, önce daha küçük seçimlerle karar verme kasınızı güçlendirin. Bu, kendinize olan güveninizi artırır.

Örnek:

• Kararsız kaldığınız zamanlarda seçimlerinizi harf sırasına göre dizin ve ilk sıradakini seçin.
• Hangi filmi izleyeceğinize daha hızlı karar verin.
• Hafta sonu programınızı fazla düşünmeden oluşturun.
  Bu küçük adımlar, daha büyük seçimlerde de işinizi kolaylaştıracaktır.

5. Harekete Geçin ve Sonuçları Kabul Edin

Karar vermek sadece düşünme değil, aynı zamanda harekete geçme sürecidir. Bir seçeneği tercih ettiğinizde, diğer alternatiflerden vazgeçmiş olursunuz. Bu, yaşamın doğal bir parçasıdır.

Örnek:
Bir danışanım hangi üniversitede yüksek lisans yapacağına karar veremiyordu. İki seçenek arasında kaldığı için sürekli yeni bilgiler toplamaya çalışıyordu. Sonunda, bir üniversiteye başvurup kabul aldıktan sonra rahatladığını fark etti. Çünkü harekete geçmesi endişesini azalttı.

6. İkinci Tahminlere Takılmayın

Bir karar verdikten sonra, sürekli “Acaba yanlış mı yaptım?” diye düşünmek, sizi huzursuz edebilir. Ancak şu gerçeği unutmayın: Hayatta her karar bir öğrenme fırsatıdır.

Örnek:
Bir arkadaşım yatırım yaptığı bir hisse senedinden zarar ettiğinde pişman olmuştu. Ancak birkaç ay sonra, bu deneyimden öğrendiklerini yeni bir yatırımda kullanarak daha iyi sonuçlar elde etti.

7. İyi Kararlar İçin Birkaç Pratik İpucu

1. Zaman Sınırı Koyun: Karar verme sürecine bir son tarih belirlemek, süreci hızlandırır.
2. İç Sesinizi Dinleyin: Bazen mantık kadar sezgileriniz de size yol gösterebilir.
3. Karar Veremediğinizde Konuya Hakim Olan Kişilerle Konuşun: Objektif bir bakış açısı için yakın çevrenizden destek alabilirsiniz. Ancak konuyla ilgisi ve alakası olmayan kişilere de danışmak kafanızı daha çok karıştırarak karar verme sürecinizi uzatacaktır. Bu konuda dikkatli olmalısınız!
4. Rahatlayın: Karar verirken stresliyseniz, bir yürüyüşe çıkın ya da başka bir şeyle ilgilenin. Bu, düşüncelerinizi netleştirir.
5. Arkadaşınıza Akıl Verir Gibi Yapın: Kendi hayatınızla ilgili kararlar almak bazen zorlayıcı olabilir, çünkü duygusal olarak olayın içindesinizdir. Ancak, bir arkadaşınız size aynı soruyu sorduğunda, dışarıdan bir bakış açısıyla, çok daha rahat bir şekilde önerilerde bulunabilirsiniz. Bu durumu kendi kararlarınızda da uygulayın. Karar vermeniz gereken bir an geldiğinde, sanki bir arkadaşınız size danışıyormuş gibi düşünün. Kendinize sorular sorarak, olayı objektif bir şekilde değerlendirin ve duygusal mesafeyi koruyarak en iyi kararı verin.

Her Karar Bir Adım İleriye Götürür

Hayatta hiçbir karar tamamen risksiz değildir, ancak her karar bir adım ileriye götürme potansiyeline sahiptir. Önemli olan, harekete geçmek ve öğrendiklerinizi bir sonraki seçiminize taşımaktır.

Unutmayın, karar vermek bir beceridir ve zamanla geliştirilebilir. Sizin için en iyi seçimi yapacağınızdan emin olun ve yolculuğunuzun tadını çıkarın!

Psikolog Ferda Bayazıt